ભારતનો પ્રથમ એક્સ-રે પોલરીમીટર સેટેલાઇટ (XPoSat)

ભારતનો પ્રથમ એક્સ-રે પોલરીમીટર સેટેલાઇટ (XPoSat)

ISRO 28 ડિસેમ્બર સુધીમાં ભારતનો પ્રથમ એક્સ-રે પોલેરીમીટર સેટેલાઇટ લોન્ચ કરશે.

ભારતનો પ્રથમ એક્સ-રે પોલરીમીટર સેટેલાઇટ (XPoSat) પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (PSLV) દ્વારા સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર, શ્રીહરિકોટાથી લોન્ચ કરવામાં આવશે.

તેનો હેતુ તીવ્ર એક્સ-રે સ્ત્રોતોના ધ્રુવીકરણની તપાસ કરવાનો છે.

જો કે, ભારતમાં અવકાશ આધારિત એક્સ-રે ખગોળશાસ્ત્રની સ્થાપના થઈ ચુકી છે.

તે મુખ્યત્વે ઇમેજિંગ, ટાઇમ-ડોમેન અભ્યાસ અને સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, આગામી XPoSat મિશન આમાં મુખ્ય મૂલ્ય ઉમેરણને ચિહ્નિત કરે છે.

આ સંશોધન, પરંપરાગત સમય અને આવર્તન ડોમેન અભ્યાસોને પૂરક બનાવે છે, એક્સ-રે ખગોળશાસ્ત્રમાં એક નવું પરિમાણ રજૂ કરે છે, જે વૈજ્ઞાનિક સમુદાયમાં અપેક્ષા અને ઉત્તેજના પેદા કરે છે.

બે વૈજ્ઞાનિક પેલોડ વહન કરતું XPoSat અવકાશયાન પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાંથી અવલોકનો માટે નામિત કરવામાં આવ્યું છે.

આ બે પેલોડ્સના નામ છે POLIX (પોલારિમીટર ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ઇન એક્સ-રે) અને XSPECT (એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી એન્‍ડ ટાઇમિંગ).

આ બે પેલોડ્સ સાથે, XPoSat મિશન તેજસ્વી એક્સ-રે સ્ત્રોતોની ટેમ્પોરલ, સ્પેક્ટ્રલ અને ધ્રુવીકરણ લાક્ષણિકતાઓનો એક સાથે અભ્યાસ કરવામાં સક્ષમ છે.

મિશનના ઉદ્દેશ્યોમાં એક્સ-રે સ્ત્રોતોમાંથી નીકળતા 8-30 keV ના એનર્જી બેન્ડમાં એક્સ-રે ધ્રુવીકરણનું માપન અને 0.8-15 keV ના ઊર્જા બેન્ડમાં કોસ્મિક એક્સ-રે સ્ત્રોતોનો લાંબા ગાળાનો સ્પેક્ટ્રલ અને ટેમ્પોરલ અભ્યાસ સામેલ છે.

મિશનનું આયુષ્ય લગભગ પાંચ વર્ષ રહેવાની ધારણા છે.